ეს სტატია, გიორგი იონთა იბერიონმა 1996 წელს გამოაქვეყნა გამოცემაში: “ერზა მკალის მჭამელთათვის“, რომელიც მცირე ტირაჟით გამოიცა და არ არის ცნობილი მკითხველთა ფართო წრისათვის.

არსებობს მხოლოდდამხოლოდ ერთი უსასრულო მარადიულობა! მაგრამ მას სახელად არც “უსასრულობა“ ჰქვია  და არც „მარადიულობა“; არც დიდია იგი და არც პატარა, რადგან მისი აღმომჩენი არ არსებობს; არ ასებობს ის, ვისაც რაიმე შეუძლია თქვას მის თაობაზე, თორემ თუ იქნებოდა მისი განმსაზღვრელი, სამყარო უკვე დროში გამოვლინდებოდა, ხოლო დროის დამბადებელი იქნებოდა ის, ვინც სამყაროს შეხედავდა.

ასპარეზობა ასე დაიწყო:

წარმოვიდგინოთ, რომ სრულიად უკიდეგანო სივრცეში არსებობს “არაფერი“. რამდენადაც შესაძლებელია უსასრულობის დანახვა, იმდენად ძნელია მისი შემეცნება, რადგან ძნელია მოაზროვნე გონი გაჰყვეს სამყაროს და განთავისუფლდეს მის უსასრულობაში.

სამყაროს ძალა არის უსაზღვროობა, როდესაც ის დაბადებაში შემოდის. იგი თვით ხდება ზღვარის მდებელი და აქტიურდება, როგორც ზღვრის მდებელი უსასრულობა. სამყაროს არაფერი - ხდება “ფერის“ მომტანი და პირველმჩენი. არსის ჩენა კი იმაში მდგომარეობს, რომ როგორი ერთფეროვნებაც არ უნდა არსებობდეს სამყაროში, თუნდაც ეს არაფრის ერთფეროვნება იყოს, უკვე შეიცავს თავის თავში დაბადების შესაძლებლობას, რადგან მან აღმოაჩინა თვისი უძლურება და შეუძლებლობა; მიხვდა, რომ უძლურია და უმოქმედო და მისი პირველი ნაბიჯი ქმედება ხდება.

ე.ი.  მარადიულმა უსასრულობამ როგორც კი შეიმეცნა, რომ უმოქმედო და უძლურია - გახდა ქმედითი!

უსასრულობაში პირველი დასაბამი არის მოძრაობა და ქმედითობა. მაგრამ რისი მოძრაობა? - ჯერ არ არის არც ტანი, არც სული, ჯერ სხეულიც არ არის, თუმცა შესაძლოა არის კიდეც, მაგრამ მისი შემმეცნებელი არ არის. და როგორც კი იწყებს თავისი თავის აღმოჩენას, ლტოლვას თავისი გულისკენ და მიაგნებს თავის უძლურებას თავისივე უსაზღვროობოთ, რომელიც ხდება დასაბამი არსობრივი შიშისა, შიში კი - ხდება დასაბამი იმისა, რომ სამყარომ ამოიცნოს თავისი სისრულე და სისრულის საპოვნელად მიიჩნიოს ის ადგილი, სადაც მისი ზღვარი მინიმალურის ტოლია, ანუ ცენტრი იპოვოს.

სამყაროს უსაზღვროებას არ ექნებოდა შესაძლებლობა ცენტრი ეპოვა - თავისივე საყრდენი, ანუ ის ცენტრი, რომელზეც შემდგომში ევოლუციისათვის უნდა დაყრდნობილიყო. ასეთი საყრდენი სამყაროს რომ არ ჰქონოდა, მაშინ სრული ფორმა არ დაიბადებოდა და რადგანაც ის დაიბადა, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სამყარო არის უდიდესი მოზღუდული სფერო, რომელიც მარადიულად დაუმთავრებელია.

ახლა, როდესაც მან იპოვა საყრდენი სფეროს ცენტრში, შეიქმნა შესაძლებლობა თავისი თავის აღმოჩენისა, გაანძრიოს და დაძრას საყრდენი, ანუ გადადგას პირველი ნაბიჯი. და რადგან მას ვერავინ ვერ ეუბნება - “შენ ცენტრში ხარო“ - ის ეჭვშია. მეორე მანკიერება სამყაროსი, რომლის საფუძველიც სამყაროს ქმედითება გახდა - არის ეჭვი (პირველი მანკიერება არის უსაზღვროების შიში და ჩვენც ადამიანებს თან გვდევს ღმერთის ეს პირველი ნაბიჯები - ეჭვი და შიში).

“საყრდენი ვარ თუ არა მე?“ - ეჭვმა გახადა იგი მოძრავი და ქმედითი. მაგრამ რა მოხდა როდესაც პირველად იძვრა? მან იპოვა საყრდენი და  სიტყვა “ვარ!“, ე.ი. იპოვა ცენტრი.

უსაზღვროობამ თქვა - “ვარ!“ და თუ როგორია იგი, ამას მნიშვნელობა არა აქვს, რადგან ყველა თავის არსობრიობისკენ მსწრაფია - მოლეკულა, ატომი თუ ბაქტერია. ყველა აღმოაჩენს “ვარ!“ და ამ ქმედების ძალას გაჰყვება შემდგომში, თუმცა ეჭვი ეპარება თავის არსობრიობაში და მოდის ვნება აღმოჩენისა - “ვინ ვარ მე?“, რომელიც არის სამყაროს თვითშემეცნების ნოსტალგიური ავადმყოფობა, რადგან დიდია თუ პატარა წერტილი, როდესაც “ვარ!“ პირველ ნაბიჯს დგამს და გადაადგილდება (დროსა და მანძილს მნიშვნელობა არა აქვს), საწყისი წერტილი “ვარ!“ ხდება “იყო“ და ის წერტილი რომელიც გადაადგილდა - “იქმნა“ (“იქმნამ’’  შეჰქმნა “ იყო“, ამიტომაც არის ძველ ქართულში “იყო“ ორი მნიშვნელობით - იყო და რომ გაიყო).

წარსულმა დაბადა მომავალი და გახდა უზღვრულის ორი ბოლო - “ვარ’’ და “ვიყო’’, რომელიც უკვე ჭვრეტს თავის თავს და ჩნდება კიდევ ერთი მანკიერი გრძნობა - შემეცნება იმისა, რომ სრულქმნილი არ არის და ხდება თავის თავში დაბრუნების მცდელობა - გზა სრულქმნისაკენ. მაგრამ რამდენადაც არ უნდა მიუახლოვდეს იგი სრულქმნას, იმ წუთშივე იღვიძებს მასში პირველადი, დაუკმაყოფილებლობის დასაბამისეული გრძნობა და ზუსტად მეორდება აქტი - სურვილი გაიმეოროს ის, რაც ჩაიდინა მანამდე.

ესაა დასაბამი მოძრაობისა - „ვარ’’, “იქმნა’’ და “იყო’’.

ახლა განვიხილოთ თუ როგორ დაიბადა მისი საწინააღმდეგო სამყარო, რადგანაც უკვე “იყო’’. როგორც კი გაიფიქრა “მე ვიყავი’’, იმ წუთსავე, სადაც მან “ვიყავი’’ დასვა, გაჩნდა “ვარ’’, რომელიც საწინააღმდეგო მიმართულებად განისაზღვრა.

“ვიყავი’’ და “ვარ’’ განისაზღვნენ და განიზიდნენ, აბსოლუტურად გადაადგილდნენ ერთმანეთის საპირისპირო მიმართულებით მოქმედი არსის გარშემო სიმეტრიულად (რადგანაც დრო არ არსებობს). ცალ მხარეს დარჩა “ვიყავი’’, მეორე მხარეს - “ვარ’’, მათ შორისაა ღვთაება,  რომელმაც არ იცის საით წავიდეს - სადაც არის, თუ სადაც იყო და რადგან პირველმა ნაბიჯმა გააგებინა თავისი არსობრიობის პოტენციური ნაწილი, იგი აკეთებს ახალ სვლას, რადგანაც წარსულის შემეცნება გაუძლიერდა, მაგრამ კიდევ ერთი მინუსი - რაც უფრო ეძებდა თვითშემეცნებას, მით უფრო სცილდებოდა ჭეშმარიტებას და მეორე ზღვრისკენ - არასრულისკენ სწრაფვამ დაანახა მას სისრულე. ეს უსასრულობის გვირგვინი მას საშუალებას აძლევს დაბრუნდეს იქ სადაც სრული იყო. და როდესაც უბრუნდება საწყისს, ის ადგილი მას ხვდება არა როგორც მამრი, არამედ მდედრი, ე.ი. გზა რთულდება, იმიტომ რომ იქ მისი არსობრიობა რამდენიმე ათეულით მრავლდება. ერთხელ უკან დაბრუნებული, დედის საშოში ჩაჯდა, ფიქრმა “იყო თუ არ იყო’’ შექმნა ღმერთისგან გამომავალი ქმედითი ძალა, რომელმაც სამყარო შექმნა და სამყარო, თავის მხრივ, იძულებულია ის გზა გაიაროს, რომელიც ღვთაებამ გაიარა, რადგან სხვა არანაირი გზა არ არსებობს სამყაროში, გარდა ერთი ქმედითისა.

მაგრამ რატომ დაბადა ღმერთმა მსგავსება თვისი, ანდა როგორ დაიბადა ის? როდესაც ღმერთმა თავისი არსობრიობის შემეცნების კულმინაციას მიაღწია (ჯერ არაფერი არ იყო შექმნილი!),  სამწყსო ფიქრით “იქ ვიყავი’’, “ასეთი ვარ’’ და ა.შ. მან შეძლო აბსოლუტურ ქმედითებაში გარდასახვა და ყველაფერს ამ ფიქრით აკეთებს. ყოველი შექმნილის დანახვისას იგი ტკბებოდა და მიხვდა, რომ ხილული სამყარო უფრო მთრთოლვარეა, ვიდრე უძრავი და უთქმელი, მაგრამ არარაობაა ამის შემეცნება, თუ დამნახველი არ ჰყავს. მერე არსობრივად ჰქმნის იმას - ვისითაც უნდა დაინახოს თვისი თავი - ძეს და მასში გაანაწილებს თავისთავს სრულად და მსგავსად, მაგრამ არა როგორც მბადი საწყისი ბუნებისა, არამედ როგორც ბუნების შინარე მეუფე. მეორეჯერ დაბრუნებული უკეთესს ჰბადებს, მაგრამ ამ არსის გამატერიალურება ჯერ არ შეიძლება, რადგან ერთი ქმედითი წერტილი რაობასა და არარაობას შორის მოქმედებს. ორი ქმედითი წერტილი ბადებს მესამეს - მათ შორისს, რომელიც თვითონ ხდება ქმედითი, მაგრამ ნახევარი მამისაა და ნახევარი ძის, თუმცა სრული, ანდროგენული და მყოფადი. ძე იქმნება არა მხოლოდ ლოგოსით (როგორც “ძენი’’), არამედ შემოქმედებით და ლოგოსით. ძე თვითონაა შემოქმედება, იმიტომ რომ პირველი “იყავნ’’-იდან ღმერთი დაიძრა და ქმედება დაიწყო. იმ ქმედების ადგილს იკავებს ძე და ეუბნება “იქმენინ ნათელიო’’. ძეშია ეს შესაძლებლობა დატეული, რომელიც დაბადა მამამ, თუმცა ნათელი ძემ შეიმოქმედა. ამაშია განსხვავება: მამა ბადებს შემეცნების შესაძლებლობას, ძე კი ახორციელებს.

ეს დაედო საფუძვლად მთელი სამყაროს გენეტიკურ არსს (ის რომ ადამიანი ადამიანად იბადება, მარტოტქა მარტორქად და ა.შ.). არსებობს გარდასახვითი ვარიანტებიც (მაგ. ამფიბიები და არა მარტო ცხოველური, არამედ იდეურიც - როდესაც ერთი იდეა მეორეში გარდაისახება, ესაა თანაქმედითი არსობრიობა, როდესაც სიტყვა და საქმე ერთიანდება ან შორდება ერთმანეთს). აქვე იბადება სამყაროს ყველაზე მარტივი და ამავე დროს სრული მექანიზმი, მაგრამ სანამ სრულქმნილებამდე მიაღწია - განიცადა ყველაზე დიდი ტვირთი - სამყაროს უსასრულობა.

ცალმხრივი უსასრულობა არ არსებობს, რადგან მაშინ მეორე მხარეს  კედელი იქნებოდა და რადგან უსასრულობა ყოველმხრივია, მისი სახელი თავისუფლებაა. სამყარო კი უსასრულოა, მაგრამ მასაც გააჩნია დასასრული რომლის მიღმა მხოლოდდამხოლოდ ერთი რამ არსებობს - წვდომა სამყაროს თანაარსებობამდე და სამყაროს უსასრულობამდე. თუ პირობითად გადავცდებით იმ ზღვარს - სამყაროს წავართმევთ პირველ საწყის შემეცნებას (სამყაროს უსასრულობის ჭვრეტისა) და ამ პარადოქსის გაგებისას თავად ხდები ღმერთი. შესაძლოა ეს ფიქრია, მაგრამ ეს გამოტყორცნილი ფიქრი გაიძულებს დაბადო სამყაროს ახალი ცენტრი სხვანაირი უსასრულობისა, რომელსაც უნარი აქვს შეგისრუტოს, რადგან შენი ნამოქმედარი  შენთვის არის ქმედითი და ქმედითობისთვის შენ ხარ “იყავი’’ და თუკი “იყავი’’ შენც გადახვალ ქმედითობაში და ამ ცენტრში მოხვდები.

მაგრამ როგორ დაიბადა ის იმპულსი, რომ სამყაროს შეემეცნებინა თავისი თავი, რომ იგი უსასრულოა? რა იყო დასაბამი იმისა, რომ მას შემეცნების უნარი გაუჩნდა?

ვთქვათ, სამყაროს არ გააჩნია ღერძი, არც მატერიის საწყისი არ არსებობს, არც ჰაერია იგი და არც არაფერი, არც განმსაზღვრელი ჰყავს და არც დასასრული ან უსასრულობა აწუხებს. თვითნებაა სამყარო და დასაბამად მან ფიქრი დაიწყო, პირობითად რომ ვთქვათ არსობრიობის ძიების იმპულსი განუვითარდა. ერთადერთი რაც მას მარადიულად გააჩნია და არასოდეს არ კვდება ეს სიცოცხლეა. ამიტომაც მივმართავთ ღმერთს როგორც ცოცხალთა ღმერთს და არა მკვდართა, და ამითაა ღმერთი მარადიული მხოლოდ და მხოლოდ სიცოცხლის უნარიანობით. ის სიცოცხლის უნარიანობაში  შეიძლება განუსაზღვრელიც ყოფილიყო, იმიტომ რომ, როდესაც ნათელია (სამყარო კი, რომელსაც სიცოცხლე ჰქონდა, არის აბსოლუტური ნათელი, რადგან მისი ნათელი შინაარსობრივია), იგი არა ფერით არის ნათელი არამედ სიცოცხლის უნარიანობით.

ფერი - უფერო, გამჭვირვალეს რომ ვეძახით, არის დასაბამი - ხე სიცოცხლისა, რომელშიც განსჯა არ იპოვება (განსჯა დევს თეთრ ფერში - შავს უპირისპირდება, ასევე განსჯაა ლურჯში, ყვითელში... ყველა ეს ფერი საპირისპიროს ექვემდებარება, მაგრამ თავად სამყაროში არაფერი არ იყო დაპირისპირებადი). ნათქვამია რომ “იერუსალიმი მინასავით გამჭვირვალეაო’’, სწორედ ეს არის მიღმიურში გატყორცნილი მჭვინვარება, სამყაროში დაბადებული იერუსალიმი. იგი აქედან კაცმა დაბადა! ეს უკვე სხვა პროექტია. ქრისტეს მიერ შეიქმნა ახალი იერუსალიმი ორი ათასი წლის წინ, ზეცაში აშენებულ უდროობაში (ღმერთმა რომ თქვა “იქმენინ ნათელი’’, რათა შექმნილიყო ყოველი ცოცხალი), აქ მილიონი, მილიარდი წლების მერე სრული ტაძრის აშენება გახდა შესაძლებელი. დასაბამში მას ქრისტე აშენებს, რათა აქედან იქ გააგზავნოს იერუსალიმი, ჯერ კიდევ არასრულქმნილი აქ, რადგანაც ქმედებაში სამყაროს დააკლდა სიცოცხლის ის მომენტი, რაც ამ ქალაქმა - იდეის ქალაქმა უნდა იტვირთოს, რაშიც მამა და ძენი გამთლიანდებიან. გამთლიანება სივრცულ-მოცულობით არსში ხდება, რათა იდეა გაამთლიანონ. ეს იმისთვის კეთდება, რომ მამის ტაძარი დამკვიდრდეს ჯერ აქ და მერე იქ ათინათებით. აქ აშენებით - იქ აშენებენ მისტერიალურ იერუსალიმს, რომელიც შემდგომ მათი სამკვიდრებელი ხდება იქ (ანუ აქ ხდება აშენება და ვინც აქედან გადადის, იმ ქალაქში ცხოვრობს მერე). დასაბამში აქ მოდიოდნენ მამები და აშენებდნენ მღვიმეებს, გამოქვაბულებს, ათინათებს, რათა ვარსკვლავიერი განსხეულებების მიღმურობაში, იქ მსგავსი პირობითი საცხოვრებლები ჰქონოდათ, რადგან ედემურნი იყვნენ აქ და ედემურის თანასწორნი და თანაზიარნი რომ გამხდარიყვნენ, ორმხრივი კავშირი რომ ყოფილიყო, აქ ხდებოდა პროექტების შედგენა, რათა იქ აშენებულიყო. არის მომენტი, როდესაც აქედან იქ აშენებენ და არის პირიქითაც. ამ მისტერიით აშენება ისე სწრაფად ხდება, რომ უნდა იცოდე თუ როგორ გადაიტანო საკურთხეველი იქითა მხარეს. ერთი ქვის გადატანა მაინც უნდა იცოდე და მერე ტაძრის გადატანასაც შესძლებ. ეს მომენტი მხოლოდდამხოლოდ შენით მიიღწეოდა (“ვიყავ’’ და “ვარ’’ ქმედითი თანაარსობით). თუ ამას შესძლებ, ხომ კარგი (“საუნჯეებს ზეცაში ვინც აგროვებს ნეტარ არსო’’), თუ არა და არასწორედ აშენებული ნაცარტუტედ იქცევა, რადგანაც თუ იპარავ, ვისაც პარავ, ისინიც ამ სახლში სახლდებიან - მფლობელები ხდებიან და გარეთ გაგდებენ, როგონც იდეის მცდარ მაშენებელს, ხოლო მართლად ნაგები ზეცაში რჩება მანამ, სანამ არ მოუვა დრო რომ ხელახლა, ახლა უკვე იქიდან აქ ტრანსფორმირდეს. ყველა საფლავის ქურდი იმიტომ ისჯებოდა განსაკუთრებულად, რომ ეს ცოდნა ჰქონდათ. ხოლო საფლავში რომ აყოლებდნენ მონებს, ცხენებს, მატერიალურ სიმდიდრეს, ეს უკვე დაცემული პერიოდის შედეგია, როდესაც იმიერში გაგზავნა მატერიალურად გაიგეს.

სწორი ქმედითობის დროს იქით გადასული მონა და ბატონი  (მაშინ სიტყვა “მონას’’ ცუდი დატვირთვა არ ჰქონდა, რადგან მონა მოწაფე იყო, რომელიც მოძღვარს ემორჩილებოდა) ხვდებოდნენ ერთმანეთს და იქ აგრძელებდნენ ურთიერთობას. ეს იყო ლაზარეს შემეცნება, რომელიც დაიკარგა და რომლისგანაც მხოლოდ დამახინჯებული რიტუალი დარჩა ბატონებთან ჩახოცილი მონებისა. მაშინ მოხდა პირველი დაცემა  “როცა აღზევდნენ უსამართლონი მართალთა კრებულში’’.  არასოდეს არ უნდა აღზევდე სიტყვის წინააღმდეგ. ესეც დაცემაა, რადგან სიტყვა შენს წინააღმდეგ არ დაიბადებოდა, თუ შენში არ იქნებოდა ამ სიტყვის სატევნელი სისუსტე.

რატომ დაიტია იესო ქრისტემ სამყაროს ყველაზე დიდი სიბინძურე ჯვარცმაზე რომ მიჰყავდათ?! იმიტომ რომ, იესოში იყო მისი სისუსტე (განა ქრისტე სუსტი არ იყო? მაშ რად ეძახდნენ მას “ძალო უძლოო’’, ანდა პეტრეს რომ ეუბნება: “პეტრე, ნუ ითხოვ ჩემგან ძლიერებას ღმერთისას, ჩემი ძალა ჩემს სისუსტეშიაო’’), მაგრამ სწორედ ამ სისუსტიდან გამოსვლაა ყველაზე დიდი საიდუმლო. ამ დროს სამყაროს უმოქმედო ღმერთი, აბსოლუტური ღმერთის შემეცნებაში დგას. უნდა გაიხსენოთ, რომ ღმერთი მის მიერ დაშვებულ შეცდომებს თავად ასწორებს, ამიტომაც ამბობს: “აპატიე, რადგან თავად არ იციან რას სჩადიანო’’.

ვინ იცის რამდენს “დაბორიალობდა’’ ღმერთი სანამ თავის თავს იპოვნიდა?! ახლა აქედან დანახული ღმერთი ცოტა სხვა რამ არის, იმიტომ რომ თავი აღმოაჩინა ღმერთად, მაგრამ საერთოდ რომ არ გამოვლენილიყო? მიუხედავად იმისა, რომ დიდი ძალაა, შეუძლებლობა მაინც გააჩნია. კი, ათი ქალაქი შეიძლება დაანგრიოს ერთმა კაშხალმა, მაგრამ ათასი ქალაქის აგება არ შეუძლია. ასეა ღმერთიც, მან თუ ვიღაცაში თავისი სისუსტე არ ამოიცნო, ისე თავისი სისრულისაკენ ვერ ისწრაფვის, რადგან ამაში ხსნაც არის და დაბადებაც. მაგრამ მას არ შეუძლია არ იყოს ღმერთი!

განა ღმერთი არ გვისმენს? მაგრამ არასწორად მივმართავთ. თუ მიმართება არსობრივია, თუ ღმერთს სწორედ დაანახებ, უფლება არა აქვს არ იმოქმედოს და ზუსტად მაშინ ხვდები, რომ მსწრაფი და სრულია, მაგრამ უსრულქმნილო და არ მორჩა დაბადებას - აგრძელებს, აგრძელებს, აგრძელებს... ასპარეზშია. და თუკი ასპარეზშია, სიცოცხლე გრძელდება, და თუ გრძელდება მაშინ კარგიცაა, რომ თავდაპირველად ღმერთმა ვერ იპოვა თავის თავი. შეიმეცნა თუ არა რომ ღვთაებაა, მომენტალურად დაბადა ადამიანი, რადგან ის, რაც ღმერთის საფასურია და ის რაც ადამიანის საფასურია - ერთმანეთთან მიიზიდება.

უფლებამოსილება, მოკრძალება... ესეც ქრთამია, მოფერებაც ქრთამია (ბრჭყალებში, რა თქმა უნდა), ყველაფერი ეს არის გაცვლა, მაგრამ კეთილად, უანგაროდ, რაც მან ორმხრივად ჩადო. და თუ მისი სიკეთე სწორად გამოიყენე, შეგიძლია დაჯდე და ელაპარაკო, რადგან მანაც ბევრი იწვალა, ვიდრე ერთი “ინკარნაციიდან’’ მეორემდე მივიდა და თუ აქვე მიხვდი, რომ ის - ის არის, შეგიძლია ელაპარაკო, ის კი შენს ნათქვამს გაიზიარებს და არა მხოლოდ შენსას - ჩიტისასაც, ჭია-ღუასასაც... ეს რომ ასე არ იყოს, არც ჩვენ გვექნებოდა აღქმის უნარი, ვერ დავინახავდით ერთმანეთს და საერთოდ ვერაფერს ვერ დავინახავდით.

ყოველი ქმედითი ზიარება, ფიქრითი იქნება, თვალადი თუ შემეცნებითი, ვაკუუმური იქნება თუ უსასრულობაში ნათქვამი, მსგავს აზრობრიობას ბადებს შენში. თუ შენში იბადება, იცოდე, რომ შენ ყოველთვის და ყველგან მისადმი ლტოლვაში ხარ. ესაა კავი, დაკავდი და მორჩა! მილიონი წელი რომ გავიდეს, ის შენთან იქნება ქმედებაში. ხელი რომ შეახო ქვას და დადო, მის არსობრიობას არასოდეს დაავიწყდება შენი ხელის შეხება, არასოდეს, დამთავრდა! შენ და ის ქვა მარადიული მეგობრები ხართ, თუნდაც სამყაროს ერთ მხარეს შენ ცხოვრობდე, ის კი მეორეს. მაგრამ ამ უკიდეგანობაში რომ არ დაიბნე (ჩვენ ხომ ღმერთს ჯიუტი ბავშვებივით უკიდურეს რაღაცეებს ვთხოვთ, ის კი გვითმენს) უნდა დაიმორჩილო, სწორი გადაწყვეტილება უნდა მიიღო და მაშინ ღმერთი კი არ გეხმარება, არამედ იმორჩილებ და რადგან ღმერთს არ შეუძლია არ იყოს ღმერთი უკიდურეს სისავსეში, თუნდაც ბოროტებაში, მას არ შეუძლია  არ დაგანახოს სიკეთისა და ბოროტების კულმინაციები. მაგრამ თუ იცი, რომ ის შენ გემორჩილება, ამ მორჩილების ძალით, შენი პატარა ბიძგით შეგიძლია სამყაროსათვის სამიზნე გახდე. და მაშინ ერთ რამეს დააკვირდი: თუ შენ ნებელობით შეხვალ და დაინახავ, რომ შენგან ხდება ეს პროცესი, შენ უნდა გაიცალო მასში, შენს ნებელობას სრულად გაჰყვე. ეს ყველაზე დიდ რამ არის, რადგან ღმერთსაც უჭირს და ადამიანსაც, იმ პირველი ეჭვის გამო, რომელიც მოძრაობისას აღმოხდა: “ეს მე ვარ?!” (ეს არის ყველაფრის დასაბამი, ამას ვერ წაშლი, ეს მონატრებაა - მასთან რომ გარბიხარ ვისშიც ცოცხლდები, ვისშიც ჩანხარ... აქედან მოდის მთლიანობაში სამყარო და რა კარგი იქნებოდა იგი ყველა ერთმანეთისა რომ ვყოფილიყავით, ასე გამრუდებულ სარკეებში რომ არ გვეცქირა. იცით რა კარგი იქნებოდა? იმიტომ, რომ ცოცხალი ქმედება იწყება მოძრაობით (ქარის დაძვრით) და მაშინვე ხედავ სიცოცხლეს, და თუ ხედავ - შენი აღძვრა იწყება, რადგანაც ის ხარება იწყება, ღმერთმა რომ მოძრაობით დაინახა თავისი თავი - იყო ჯერ “ვარ’’, გახდა ქმედითი და დაინახა რომ იყო.